Thoughts on Importance of Surya Upaasanaa

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 2.5 India License.

I dream of all six darshans and all five dèvatā sampradāyas (Sūrya, vishNu, shiva, dèvī, gaNapati) flourishing in India. We need Sānkhya-nyāya-vaishéshika-mimāmsā to find guru-shishya tradition again. We need a strong resurrection of independent saura and gāNapatya sampradāyas. 

Sūrya = hiraNyagarbha = brahmadèva = creator 

viShNu = investor = sustenance

shiva = destruction

dèvī = māyā

gaNapati = anugraha

Sūrya upāsanā is upāsanā of hiraNyagarbha brahmā

All five are important. We have focussed a lot on sustenance and destruction in past 1000 years. Times were such. Sustenance and destruction were key traits needed to Hindus. Hence vishNu and shiva are the most prevalent dèvatās in last 1000 years. Dèvī is extremely prevalent too. Māyā needed to maintain the dvaita and do required puruShārtha and parākrama to defend dharma. gaNapati prevalent only in mahārāshTra. And here and there in other KrishNa-Godāvari basin states. 

Other regions have very few temples where gaNapati is the main presiding deity (except those built by Marathas). But anugraha part is at least alive in some parts of India. But the creation or the creative part is sūrya-brahmadèva. Now brahmadèva in his four-headed form cannot be worshipped widely (BhRgu’s shāpa). But we used to worship creator/creativity in form of sūrya nonetheless. There is a reason why Shruti calls viranchi as hiraNyagarbha. Hindus have neglected it in last 1000 years. 

Hindus need to worship and invoke the creator now. Rest of India needs to worship and invoke anugraha kāraka gaNapati now (happening slowly in cities - surprisingly thanks to Bollywood actually - but I will take it). I believe preserving gāNapatya tradition gave a certain edge to western coast of India in medieval times as opposed to rest of India. First deed that Shivaji did was jīrNoddhāra and punah-prāNapratishTHāpanā of a desecrated and abandoned gaNapati in Pune. 

We need to popularise sūrya upāsanā to jumpstart Hindu creativity. We need to popularise gaNapati upāsanā in rest of India to jumpstart Hindu “awakening”. Yes. When Hindus gave up daily sandhyā Vandana (which is mandatory to every Hindu), we threw away our best asset. Even Brahmins are giving it up now, kicking away the ladder that put them where they are. And looking at this downfall of Brahmins, others feel it’s OK too.

Surya upasana is important for Hindu creativity in sense of Hindu birth-rate too. Hindus need to produce more "suprajaa" (good offspring). The issue of "suprajaa" (not just numerical but qualitative too) is most important. 

I wish and pray that surya upasana revives again in India with fervor.

Hanumana stotra

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 2.5 India License.


This final part of my Nitya sandhya karma is in Marathi. It is a stotra composed by Samartha Ramdas Swami in honour of Hanumaana.

Those who are not Marathi, proceed to chant some sort of prayer to Hanumaana in their mother tongue (or Hanuman Chalisa in Hindi).

भीमरूपी महारुद्रा वज्र हनुमान मारुती ।
वनारि अंजनीसूता रामदूता प्रभंजना ॥ १॥

महाबळी प्राणदाता सकळां उठवी बळें ।
सौख्यकारी  दुःखहारी धूर्त वैष्णव गायका ॥ २॥

दीनानाथा हरीरूपा सुंदरा जगदांतरा ।
पातालदेवताहंता भव्यसिंदूरलेपना ॥ ३॥

लोकनाथा जगन्नाथा प्राणनाथा पुरातना ।
पुण्यवंता पुण्यशीला पावना परितोषका ॥ ४॥

ध्वजांगें उचली बाहो आवेशें लोटला पुढें ।
काळाग्नि काळरुद्राग्नि देखतां कांपती भयें ॥ ५॥

ब्रह्मांडें माइलीं नेणों आंवळे दंतपंगती ।
नेत्राग्नि चालिल्या ज्वाळा भ्रकुटी तठिल्या बळें ॥ ६॥

पुच्छ तें मुरडिलें माथां किरीटी कुंडलें बरीं ।
सुवर्णकटिकांसोटी घंटा किंकिणि नागरा ॥ ७॥

ठकारे पर्वताइसा नेटका सडपातळू ।
चपळांग पाहतां मोठें महाविद्युल्लतेपरी ॥ ८॥

कोटिच्या कोटि उड्डणें झेपावे उत्तरेकडे ।
मंदाद्रीसारिखा द्रोणू क्रोधें उत्पाटिला बळें ॥ ९॥

आणिला मागुती नेला आला गेला मनोगती ।
मनासी टाकिलें मागें गतीसी तूळणा नसे ॥ १०॥

अणूपासोनि ब्रह्मांडायेवढा होत जातसे ।
तयासी तुळणा कोठें मेरुमांदार धाकुटें ॥ ११॥

ब्रह्मांडाभोंवते वेढे वज्रपुच्छें करूं शके ।
तयासी तुळणा कैंची ब्रह्मांडीं पाहतां नसे ॥ १२॥

आरक्त देखिलें डोळां ग्रासिलें सूर्यमंडळा ।
वाढतां वाढतां वाढे भेदिलें शून्यमंडळा ॥ १३॥

धनधान्य पशुवृद्धि पुत्रपौत्र समग्रही ।
पावती रूपविद्यादि स्तोत्रपाठें करूनियां ॥ १४॥

भूतप्रेतसमंधादि रोगव्याधि समस्तही ।
नासती तूटती चिंता आनंदे भीमदर्शनें ॥ १५॥

हे धरा पंधराश्लोकी लाभली शोभली भली ।
दृढदेहो निःसंदेहो संख्या चंद्रकलागुणें ॥ १६॥

रामदासीं अग्रगण्यू कपिकुळासि मंडणू ।
रामरूपी अन्तरात्मा दर्शने दोष नासती ॥ १७॥

॥ इति श्री रामदासकृतं संकटनिरसनं नाम
                     श्री मारुतिस्तोत्रम् सम्पूर्णम् ॥


Shri Raam !!!! 

राम रक्षा स्तोत्र Ram Raksha Stotra

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 2.5 India License.

To be Chanted every evening during the time of evening deepa-prajvalana after evening Sandhya.

It is not possible for many (me included). I chant it while returning home, while driving car, whenever convenient.

It is extremely important to chant this stotra slowly. It has multiple tongue-twisters.  I have highlighted few of them with yellow colour. It is essential to negotiate these points slowly and surely. It helps those who have some problems pertaining to speech. Speech problems occur primarily due to differential speeds of operation of mind and tongue. When tongue cannot cope with speed of thoughts, speech becomes blurred. It is therefore essential to stabilize the mind.

Raam-raksha steadies the mind when chanted in proper manner and diction and poise. The poise of mind is the greatest fruit of chanting this stotra..

Jay Shri Raam.

॥ श्रीरामरक्षास्तोत्रम्‌ ॥

श्री गणेशाय नम: ।
अस्य श्रीराम रक्षा स्तोत्र मन्त्रस्य ।
बुधकौशिक ऋषि: ।
श्री सीता रामचंद्रो देवता ।
अनुष्टुप्‌ छन्द: ।
सीता शक्ति: ।
श्रीमत् हनुमान्‌ कीलकम्‌ ।
श्री सीता रामचंद्र प्रीति अर्थे जपे विनियोग: ॥

॥ अथ ध्यानम्‌ ॥

ध्यायेत् आजानुबाहुं धृतशरधनुषं बद्ध पद्मासन स्थं ।

पीतं वासोवसानं नवकमलदल स्पर्धिनेत्रं प्रसन्नम्‌ ॥

वामाङ्ग आरूढसीता मुखकमलम् इलं लोचनं नीरदाभं ।

नाना अलङ्‌कार दीप्तं दधतमुरुजटा मण्डनं रामचंद्रम्‌ ॥

॥ इति ध्यानम्‌ ॥

चरितं रघुनाथस्य शतकोटि प्रविस्तरम्‌ ।
एक एकम्  अक्षरं पुंसां महापातकनाशनम्‌ ॥१॥

ध्यात्वा नीलोत्पल श्यामं रामं राजीवलोचनम्‌ ।
जानकी लक्ष्मणॊ पेतं जटामुकुट मण्डितम्‌ ॥२॥

सासि तूणधनुर्बाण पाणिं नक्तं चरान्तकम्‌ ।
स्वलीलया जगत् त्रातुम्  आविर्भूतम् अजं विभुम्‌ ॥३॥

रामरक्षां पठॆत्प्राज्ञ: पापघ्नीं सर्वकामदाम्‌ ।
शिरो मे राघव: पातु भालं दशरथ आत्मज: ॥४॥

कौसल्येयो दृशौ पातु विश्वामित्रप्रिय: श्रुती ।
घ्राणं पातु मखत्राता मुखं सौमित्रि वत्सल: ॥५॥

जिव्हां विद्दानिधि: पातु कण्ठं भरतवंदित: ।
स्कन्धौ दिव्यायुध: पातु भुजौ भग्नेश कार्मुक: ॥६॥

करौ सीतपति: पातु हृदयं जामदग्न्यजित्‌ ।
मध्यं पातु खरध्वंसी नाभिं जाम्बवदाश्रय: ॥७॥

सुग्रीवेश: कटी पातु सक्थिनी हनुमत्प्रभु: ।
ऊरू रघुत्तम: पातु रक्ष:कुलविनाशकृत्‌ ॥८॥

जानुनी सेतुकृत्पातु जङ्‌घे दशमुखान्तक: ।
पादौ बिभीषणश्रीद: पातु रामोSखिलं वपु: ॥९॥

एतां रामबलोपेतां रक्षां य: सुकृती पठॆत्‌ ।
स चिरायु: सुखी पुत्री विजयी विनयी भवेत्‌ ॥१०॥

पातालभूतलव्योम चारिणः  छद्म चारिण: ।
न द्र्ष्टुम् अपि शक्तास्ते रक्षितं रामनामभि: ॥११॥

रामेति रामभद्रेति रामचंद्रेति वा स्मरन्‌ ।
नरो न लिप्यते पापै भुक्तिं मुक्तिं च विन्दति ॥१२॥

जगत् जैत्रेक मन्त्रेण रामनाम न अभिरक्षितम्‌ ।
य: कण्ठे धारयेत् तस्य करस्था: सर्व सिद्धयः : ॥१३॥

वज्रपंजरनाम्  इदं यो रामकवचं स्मरेत्‌ ।
अव्याहताज्ञ: सर्वत्र लभते जयमंगलम्‌ ॥१४॥

आदिष्टवान्‌ यथा स्वप्ने रामरक्षामिमां हर: ।
तथा लिखितवान्‌ प्रात: प्रबुद्धो बुधकौशिक: ॥१५॥

आराम: कल्पवृक्षाणां विराम: सकलापदाम्‌ ।
अभिरामः त्रिलोकानां राम: श्रीमान्‌ स न: प्रभु: ॥१६॥

तरुणौ रूपसंपन्नौ सुकुमारौ महाबलौ ।
पुण्डरीक विशालाक्षौ चीर कृष्णाजिन अम्बरौ ॥१७॥

फलमूलशिनौ दान्तौ तापसौ ब्रह्मचारिणौ ।
पुत्रौ दशरथस्यैतौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ ॥१८॥

शरण्यौ सर्वसत्वानां श्रेष्ठौ सर्वधनुष्मताम्‌ ।
रक्ष:कुलनिहन्तारौ त्रायेतां नो रघुत्तमौ ॥१९॥

आत्त सज्ज धनुषा विषुस्पृशा वक्षया शुगनिषङ्‌ग सङि‌गनौ ।
रक्षणाय मम रामलक्ष्मणा: अग्रत: पथि सदैव गच्छताम्‌ ॥२०॥

संनद्ध: कवची खड्‌गी चापबाण धरो युवा ।
गच्छन्‌ मनोरथोS अस्माकं राम: पातु सलक्ष्मण: ॥२१॥

रामो दाशरथि: शूरो लक्ष्मणानुचरो बली ।
काकुत्स्थ: पुरुष: पूर्ण: कौसल्येयो रघुत्तम: ॥२२॥

वेदान्त वेद्यो यज्ञेश: पुराण पुरुषोत्तम: ।
जानकी वल्लभ: श्रीमान् अप्रमेय पराक्रम: ॥२३॥

इत्येतानि जपेन्नित्यं मद्‌भक्त: श्रद्धयान्वित: ।
अश्वमेध अधिकं  पुण्यं संप्राप्नोति न संशय: ॥२४॥

रामं दूर्वादल श्यामं पद्म अक्षं पीत वाससम्‌ ।
स्तुवन्ति नामभि: दिव्यै न ते संसारिणो नर: ॥२५॥

रामं लक्ष्मणम्  पूर्वजं रघुवरं सीतापतिं सुंदरम्‌ ।
काकुत्स्थं करुणा अर्णवं गुणनिधिं विप्रप्रियं धार्मिकम्‌
राजेन्द्रं सत्यसंधं दशरथ तनयं श्यामलं शान्तमूर्तिम्‌ ।
वन्दे लोक अभिरामं रघुकुलतिलकं राघवं रावणारिम्‌ ॥२६॥

रामाय रामभद्राय रामचंद्राय वेधसे ।
रघुनाथाय नाथाय सीताया: पतये नम: ॥२७॥

श्रीराम राम रघुनन्दन राम राम ।
श्रीराम राम भरताग्रज राम राम ।
श्रीराम राम रणकर्कश राम राम ।
श्रीराम राम शरणं भव राम राम ॥२८॥

श्रीरामचन्द्रचरणौ मनसा स्मरामि ।
श्रीरामचन्द्रचरणौ वचसा गृणामि ।
श्रीरामचन्द्रचरणौ शिरसा नमामि ।
श्रीरामचन्द्रचरणौ शरणं प्रपद्ये ॥२९॥

माता रामो मत्पिता रामचंन्द्र: ।
स्वामी रामो मत्सखा रामचंद्र: ।
सर्वस्वं मे रामचन्द्रो दयालु ।
नान्यं जाने नैव जाने न जाने ॥३०॥

दक्षिणे लक्ष्मणो यस्य वामे तु जनकात्मजा ।
पुरतो मारुतिर्यस्य तं वन्दे रघुनंदनम्‌ ॥३१॥

लोकाभिरामं रण रङ्‌ग धीरं राजीवनेत्रं रघुवंशनाथम्‌ ।
कारुण्यरूपं करुणाकरं तं श्रीरामचंद्रं शरणं प्रपद्ये ॥३२॥

मनोजवं मारुततुल्य वेगं जितेन्द्रियं बुद्धिमतां वरिष्ठम्‌ ।
वातात्मजं वानरयूथ मुख्यं श्रीरामदूतं शरणं प्रपद्ये ॥३३॥

कूजन्तं रामरामेति मधुरं मधुराक्षरम्‌ ।
आरुह्य कविताशाखां वन्दे वाल्मीकिकोकिलम्‌ ॥३४॥

आपदामपहर्तारं दातारं सर्वसंपदाम्‌ ।
लोकाभिरामं श्रीरामं भूयो भूयो नमाम्यहम्‌ ॥३५॥

भर्जनं भवबीजानामर्जनं सुखसंपदाम्‌ ।
तर्जनं यमदूतानां रामरामेति गर्जनम्‌ ॥३६॥

रामो राजमणि: सदा विजयते रामं रमेशं भजे ।
रामेणाभिहता निशाचरचमू रामाय तस्मै नम: ।
रामान्नास्ति परायणं परतरं रामस्य दासोSस्म्यहम्‌ ।
रामे चित्तलय: सदा भवतु मे भो राम मामुद्धर ॥३७॥

राम रामेति रामेति रमे रामे मनोरमे ।
सहस्रनाम तत्तुल्यं रामनाम वरानने ॥३८॥

इति श्रीबुधकौशिकविरचितं श्रीरामरक्षास्तोत्रं संपूर्णम्‌ ॥

॥ श्री सीतारामचंद्रार्पणमस्तु ॥

जले रक्षतु वराह

स्थले रक्षतु वामनः

अटव्यां नरसिंहः च

सर्व त पर्तु केशवः

अच्युत अनन्त गोविन्दं

नाम उच्चारिण भेषजं

नश्यंतु सकला बाधा

सत्यं सत्यं वदाम्यहं

अच्युतं केशवं राम नारायणं

कृष्ण दामोदरं वासुदेवं हरिं

श्रीधरं माधवं गोपिका-वल्लभं

जानकी नायकं रामचन्द्रं भजेत्

हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे

हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे


श्री रामचन्द्र अर्पणम् अस्तु....


PROCEED TO HANUMAN STOTRA

Nitya deva pooja

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 2.5 India License.

Ensure you have performed SANDHYA VANDANAM prior to this ritual

How to perform pooja? Here is how I perform it. It takes around 45 minutes. Combined with 15 minutes of sandhyaa-vandanam, it takes 60 to 70 minutes to complete everything. 

In current times, one can spend 60 minutes in morning (if one wishes to) for the gods without compromising on our daily schedules which is usually hectic in urban India (especially metros where commute times are huge. 

A. Bathe, wear clean clothes (separate silk dhoti preferred for maintaining necessary shaucha)

B. Take water and other instruments (duly clean) necessary for sandhyaa and poojaa. 

C. Perform Sandhyaa-vandanam (click on the red part for the protocol)

D. Do your ishTa-devata japam (as prescribed by your shrotriya and brahma-nishTHa guru)

E. Start Pooja as follows. 

1. Aachamana

(24 names of vishNu) - drink water during first three names leave in fourth -

ॐ केशवाय  नम:
ॐ  नारायणाय नम:
ॐ  माधवाय नम:
ॐ गोविन्दाय  नम:
ॐ विष्णवे  नम:
ॐ मधुसूदनाय  नम:
ॐ  त्रिविक्रमाय नम:
ॐ वामनाय  नम:
ॐ श्रीधराय  नम:
ॐ ह्रषीकेशाय  नम:
ॐ पज्ञनाभाय  नम:
ॐ दामोदराय  नम:
ॐ संकर्षणाय  नम:
ॐ वासुदेवाय  नम:
ॐ प्रद्युम्नाय नम:
ॐ अनिरूद्धाय  नम:
ॐ पुरूषोत्तमाय  नम:
ॐ अधोक्षजाय  नम:
ॐ नारसिम्हाय नम:
ॐ अच्युताय  नम:
ॐ जनार्दनाय  नम:
ॐ उपेन्द्राय  नम:
ॐ  हरये नम:
ॐ श्रीकृष्णाय  नम:

2. Sankalpam

Take akshataa in your hands and chant following - 

श्रीमन्महागणाधिपतये नमः.
श्री गुरुभ्यो नमः
सरस्वत्यै नमः
वेदाय नमः
वेदपुरुषाय नमः 
इष्ट देवताभ्यो नमः
कुल देवताभ्यो नमः 
स्थान देवताभ्यो नमः 
वास्तु देवताभ्यो नमः 
ग्राम देवताभ्यो नमः 
शची-पुरन्दराभ्यां नमः 
उमा-महेश्वराभ्यां नमः 
मातृ-पितृ भ्यां नमः 
काल काम परशुरामेभ्यो नमः 
सर्वेभ्यो देवेभ्यो नमः 
सर्वेभ्यो ब्राह्मणेभ्यो नमो नमः 
अविघ्नम् अस्तु 

सुमुखः एकदन्तः च कपिलो गजकर्णकः 
लम्बोदरः च विकटो विघ्न नाशो गणाधिपः

धूम्रकेतुः गणाध्यक्षो भालचन्द्रो गजानन 
द्वादशैतानि नामानि यः पठेत् शृणु यत् अपि

विद्यारंभे विवाहे च प्रवेशे निर्गमे तथा
संग्रामे संकटे च एव विघ्नः तस्य न जायते

शुक्लांबर धरं देवं शशी वर्णं चतुर्भुजं 
प्रसन्न वदनं ध्यायेत् सर्व विघ्न उपशान्तये

सर्व मङ्गल माङ्गल्ये शिवे सर्वार्थ साधिके
शरण्ये त्र्यम्बके गौरी नारायणि नमः तु ते 

सर्वदा सर्व कार्येषु नास्ति तेषां अमन्गलं 
येषां ह्रुद स्थितः भगवन् मङ्गलाय तनं हरिः 

तदेव लग्नं सुदिनं तदेव तारा बलं चन्द्र बलं तदेव 
विद्या बलं दैव बलं तदेवं लक्ष्मीपते तें घ्रियुगं स्मरामि

लाभः तेषां जयः तेषां कुतः तेषां पराजयः
येषां इन्दिवरः श्यामो हृदयस्थो जनार्दनः 

विनायकं गुरुं भानुं ब्रह्मा-विष्णु-महेश्वरान् 
सरस्वती प्रणामि आदौ सर्व कार्यार्थ सिद्धये 

अभि ईप्सित अर्थ सिद्ध अर्थं पूजितो यः सुर असुरैः
सर्व विघ्न हरः तस्मै गणाधिपतये नमः 

सर्वष्वारब्ध कार्येषु त्रयः त्रिभुवनेश्वराः
देवा दिशन्तु नः सिद्धिम् ब्रह्म-ईशान-जनार्दनः 


श्रीमद् भगवतो महापुरुषस्य विष्णुः आज्ञया प्रवर्तमानस्य एवं गुण विशेषण विशिष्टायां शुभ पुण्यतिथौ सकल श्रुति-स्मृति-पुराणोक्त फल प्राप्ति अर्थं अस्माकम् सहकुटुंबानाम सह-परिवाराणां क्षेम-स्थैर्य-आयुष्य-आरोग्य-ऐश्वर्य अभि वृद्धि अर्थं द्विपद चतुः-पद सहितानां शान्ति-अर्थं समस्त-अभि उदय अर्थं श्री महाविष्णु** प्रमुख पञ्चायतन देवता प्रीति अर्थं यथा मिलित उपचार द्रव्यै षोडश उपचार पूजां करिष्ये 

तद् शङ्खं कलश घण्टा पूजनं च करिष्ये 

आदौ निर्विघ्नता सिद्धि अर्थं महागणपति स्मरणं च करिष्ये 

leave water and akshata held in hands in the paatra. 

**Note > We have vishNu-panchaayatana at home hence it is said thus. Those who's kuladevata is shiva, they should say "शिव पञ्चायतन देवता". So on and so forth for those who have devi or gaNapati as kula-devata. There is hardly anyone these days with surya as kuladevata. 

वक्रतुण्ड महाकाय सूर्य कोटि सम प्रभ 
निर्विघ्नं कुरु मे देवः सर्व कार्येषु सर्वदा

namaskaara to gaNapati..

Kalasha poojan

Touch the vessel containing the water (for subsequent abhisheka) and say -

कलशस्य मुखे विष्णुः कण्ठे रुद्र सम आश्रितः 
मूल तत्रे स्थितो ब्रह्मा मध्ये मातृगणाः स्मृतः 
कुक्षौ तु सागरः सर्वे सप्तद्वीपा वसुन्धरा 
ऋग्वेदो अथ यजुर्वेदः सामवेदो हि अथर्वणः

अङ्गैः च सहितः सर्वे कलशं तु सम आश्रिताः 
अत्र गायत्री सावित्री शान्तिः पुष्टिकरी तथा 
आयान्तु देवपूजार्थं दुरित क्षय कारकः 
गङ्गे च यमुने च एव गोदावरी सरस्वती 
नर्मदे सिन्धु कावेरी जलेस्मिन सन्निधिं कुरु
कलश देवतायै नमः
सर्व उपचार अर्थे गन्ध-अक्षत-पुष्पं समर्पयामि 

put some akshataa grains in water and apply some chandana to the vessel. Put a flower in water if available.

Shankha-poojan

शङ्ख आदौ चन्द्र दैवत्यं कुक्षौ वरुण देवता 
पृष्ठे प्रजापतिः च एव हि अग्रे गङ्गा सरस्वती
त्वं पुरा सागर उत्पन्नो विष्णुनां विधृतः करे 
नमितः सर्व देवैः च पाञ्चजन्य नमः तु ते 
शङ्ख देवताभ्यो नमः
सर्व उपचार अर्थे गन्ध-अक्षत-पुष्पं समर्पयामि 

wash shankha while or after chanting this verse, wipe, apply chandan and if available, offer flower, fill it with water and keep it back in its place. If kuladevata is vishNu, shankha should face us. If Shiva, shankha should face north. If Devi, shankha should face the gods. 

Ghantaa poojan

आगम अर्थं तु देवानां गमनार्थं तु राक्षसां
कुर्वे घण्टारवम् तत्र देवता आव्हान लक्षणं 
घण्टायै नमः 
सर्व उपचार अर्थे गन्ध-अक्षत-पुष्पं समर्पयामि 

wash ghantaa while or after chanting this verse, wipe, apply chandan and if available, offer flower, and ring it.

AghamarshaNa

अपवित्र पवित्रो वा सर्वावस्था गतोऽपि वा...
य: स्मरेत पुंडरीकाक्षम् सबाह्य - अभ्यंतर: शुची: -

sprinkle water on self and instruments/yantras assisting in vidhi using right hand thumb and ring finger from left hand)

Dhyaana-mantra


शान्त आकारं भुजग शयनं पद्मनाभं सुरेशं 
विश्व आधारं गगन सदृशं मेघ वर्णं शुभ अङ्गं 
लक्ष्मी कान्तं कमल नयनं योगिभिः ध्यान गम्यं 
वन्दे विष्णुं भव भय हरं सर्व लोक एक नाथं - १ - विष्णु

ध्यायेत् नित्यं महेशं रजतगिरि निभं चारु चन्द्र आवतंसम् 
रत्ना कल्पोत् ज्वलाङ्गं परशुमृग वर अभि इति हस्तं प्रसन्नम् 
पद्मासीनं समन्तात् स्तुत अमरगणैः व्याघ्र कृत्ति वसानम्
विश्व आद्यं विश्व वन्द्यं निखिल भय हरं पञ्च-वक्त्रं त्रिनेत्रं - २ - शंकर

गजवदनम् अचिन्त्यं तीक्ष्ण दन्ष्ट्रं त्रिनेत्रं 
बृहत् उदर अशेषम् भूतिराजं पुराणम् 
अमर वर सुपूज्यं रक्त वर्णं सुरेशं 
पशुपति सुतं ईशम् विघ्न राजम् नमामि - ३ - गणपति

ध्येयः सदा सवितृ मण्डल मध्यवर्ति 
नारायणः सरसिज आसन संनिविष्टः
केयुरवान् मकर कुण्डल वान् किरीटी
हारी हिरण्मय वपुः धृत शङ्ख चक्रः  - ४ - सूर्य 

नमो देव्यै महा देव्यै शिवायै सततं नमः 
नमः प्रकृत्यै भद्रायै नियताः प्रणताः स्म ताम्  - ५ - देवी 

Wash the murti and place them in the paatra. In case there are many murtis (usually the case), wash the murti of your kuladevata and place all the others in the abhisheka paatram.

षोडशोपचार पूजा 

आगच्छ देव देवेश तेजोराशे जगत्पते
क्रियमाणां मया पूजां गृहाण सुरसत्तम 
श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः 
आवाहन अर्थे अक्षतां समर्पयामि 

Put akshata on devataas. Except shaaligraama. NEVER put akshataa grains on shaaligrama. 

नाना रत्न समायुक्तं कार्त स्वर विभूषितं 
आसनं देव देवेश प्रीति अर्थं प्रतिगृह्यताम् 
श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः 
आसनं समर्पयामि 

Put akshata on devataas.

पाद्यं गृहाण देवेश सर्व क्षेम समर्थ भो 
भक्त्या समर्पितं देव लोकनाथ नमः तु ते 
श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः 
पाद्यं समर्पयामि 

Offer some water on feet of a murti (to wash devata's feet)

नमस्ते देव देवेश नमस्ते धरणीधर
नमस्ते जगत् आधार अर्घ्यम् न प्रति गृह्यताम् 
श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः 
अर्घ्यम् समर्पयामि

leave some water in the paatra

कर्पुर वासितं तोयं मन्दाकिन्या समाहृतं
आचम्यतां जगन्नाथ मया दत्तं हि भक्ति तः
श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः 
आचमनीयं समर्पयामि

leave some water in paatra

गङ्गा सरस्वती रेवा पयोष्णि नर्मदा जलैः 
स्नापितो असि मया देव तथा शान्ति कुरुष्व मे 
श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः 
स्नानं समर्पयामि 

bathe the murtis of devatas thoroughly.


श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः चन्दनं समर्पयामि 

उत्तरे निर्माल्ये विसृज्यात

अभिषेकं कुर्यात

Abhisheka

Keep Bathing the murti(s) of devata while abhisheka ongoing.

While performing abhisheka, chant following stotras in following sequence. Click on the red-links for the simplified texts of these hymns in devanaagari script : 

1. gaNapati atharvasheersha - Ganapati 

2. Surya atharvasheersha - Surya/hiraNyagarbha/prajaapati/brahmadeva

3. Purusha sukta - Vishnu

4. Rudra - Shiva

5. Shri Sukta  - Devi


Wipe all the murtis with clean dry cloth, place them back in their usual place. Clothe them (if you have special clothes for the gods). If there are no special clothes for the gods, just offer few akshata grains. Apply Chandana tilakam to the gods. To devi, also apply Kumkum and Haldi (marks of saubhaagya). 


श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - वस्त्रं समर्पयामि (clothes or akshata)

श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - उपवस्त्रं समर्पयामि (clothes or akshata)

श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - विलेपनार्थे चन्दनं समर्पयामि (apply chandan tilak)

श्री देव्यैः नमः - हरिद्रा कुंकुमं समर्पयामि - apply kumkum and haldi to devi

श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - अलङ्करण अर्थे अक्षतां समर्पयामि (jewels of gods if any, if no special jewelry for gods then offer akshata grains)

श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - पुष्पं समर्पयामि - offer flowers, if available. If flowers not available, offer akshata grains. 

श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - धूपं दर्शयामि - Agarbatti/dhupa

श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - दीपं दर्शयामि - Diya (preferably ghee-based)

श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवताभ्यो नमः - नैवेद्यं समर्पयामि  - some naivedya 

ॐ प्राणाय स्वाहा
अपानाय स्वाहा
व्यानाय स्वाहा
उदानाय स्वाहा
समानाय स्वाहा 
पूर्ण-ब्रह्मणे नमः 

leave some water around naivedya while chanting above lines for pancha-praNas

हस्त प्रक्षालनं समर्पयामि - leave water in paatra

मुख प्रक्षालनं समर्पयामि - leave water in paatra 

करोद् वर्तनार्थे चन्दनं समर्पयामि - dip a petal of a flower in chandana and place it near the gods as a perfume


नमस्कारं करोमि.. - Do Namaskaara to all the gods..

Puja Over. 

Chant following after this. 

यानि कानि च पापानि जन्मातर कृतानि च 
तानि तानि विनश्यन्ति प्रदक्षिणं पदे पदे 

कर चरण कृतं वा कायजं कर्मजं वा 
श्रवण-नयन जं वा मानसं वा अपराधं 
विहितं अविहितं सर्व मे तत् क्षमस्वं 
जय जय करुणाब्धे श्री महादेव शम्भो 

आवाहनं न जानामि न जानामि तव अर्चनं 
पूजां च एव न जानामि क्षम्यतां परमेश्वर

मन्त्र-हीनं क्रिया-हीनं भक्ति-हीनं सुरेश्वर
यत् पूजितं मया देव परिपूर्णं तद् अस्तु मे 

अन्यथा शरणं नास्ति त्वं एव शरणं मम 
तस्मात् कारुण्य भावेन रक्ष रक्ष परमेश्वर 

गतं पापं गतं दुःखं गतं दारिद्यं एव च 
आगतां सुख संपत्तिः पुण्याच तव दर्शनात् 

अनेन यथा ज्ञानेन यथा मिलित उपचार द्रव्यैः कृत पूजनेन श्री महाविष्णु प्रमुख पञ्चायतन देवता: प्रियताम् 

तत् सत् ब्रह्मार्पणम् अस्तु - leave water in the paatra..

Proceed to sing aaratis (if you do it). 

Aratis should be either 1 or 3 or 5. If it is 1, then only gaNapati's aarti suffices.



Shri Raam !!!! 

Sandhya-vandanam

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 2.5 India License.

The ritual of sandhyaavandana. The ritual in its entirety is very long. It is not possible for us in these days to spend that much time. This is easily doable in 15 minutes.

आचमन 

ॐ केशवाय  नम:

ॐ  नारायणाय नम:

ॐ  माधवाय नम:

ॐ गोविन्दाय  नम:

ॐ विष्णवे  नम:

ॐ मधुसूदनाय  नम:

ॐ  त्रिविक्रमाय नम:

ॐ वामनाय  नम:

ॐ श्रीधराय  नम:

ॐ ह्रषीकेशाय  नम:

ॐ पज्ञनाभाय  नम:

ॐ दामोदराय  नम:

ॐ संकर्षणाय  नम:

ॐ वासुदेवाय  नम:

ॐ प्रद्युम्नाय नम:

ॐ अनिरूद्धाय  नम:

ॐ पुरूषोत्तमाय  नम:

ॐ अधोक्षजाय  नम:

ॐ नारसिम्हाय नम:

ॐ अच्युताय  नम:

ॐ जनार्दनाय  नम:

ॐ उपेन्द्राय  नम:

ॐ  हरये नम:

ॐ श्रीकृष्णाय  नम:

प्राणायामः 

ॐ प्रणवस्य परब्रह्मऋषी: परमात्मा देवता गायत्री छंद: प्राणायामे विनियोग: 

ॐ भूः। ॐ भुवः। ॐ स्वः। ॐ महः। ॐ जनः। ॐ तपः। ॐ सत्यम्। ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि। धियो योऽ नःप्रचोदयात्। ॐ आपो ज्योती रसोमृतं ब्रह्म भूर्भुवः स्वः ॐ ।

सङ्कल्पः :

ममोपात्त समस्तदुरितक्षयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं प्रातः/सायं संध्यामुपासिष्ये।

मार्जनम् :

आपो॒ हिष्ठा म॑यो॒ भुव॒स्तान॑ऽऊ॒र्जे द॑धातन। म॒हे रणा॑य॒ चक्ष॑से॥

यो वः॑ शि॒वत॑मो॒ रस॒स्तस्य॑ भाजयते॒हनः॑। उ॒श॒तीरि॑व मा॒तरः॑॥

तस्मा॒ऽअर॑ङ्गमाम वो॒ यस्य॒ क्षया॑य॒ जिन्व॑थ। आपो॑ ज॒न य॑था चनः॥

मन्त्राचमनम् :

सूर्यश्च (अग्निश्च) मा मन्युश्च मन्युपतयश्च मन्युकृतेभ्यः पापेभ्यो रक्षन्ताम्।

यद्रात्र्या (यदह्ना) पापमकार्षं मनसा वाचा हस्ताभ्याम्। पद्भ्यामुदरेण शिश्ना।

रात्रिस्तदवलुम्पतु (अहस्तदवलुम्पतु)। यत्किञ्च दुरितं मयि। इदमहमामृतयोनौ। सूर्ये (सत्ये) ज्योतिषि जुहोमि स्वाहा।

पुनर्मार्जनम् :

आपो॒ हिष्ठा म॑यो॒ भुव॒स्तान॑ऽऊ॒र्जे द॑धातन। म॒हे रणा॑य॒ चक्ष॑से॥

यो वः॑ शिवत॑मो॒ रस॒स्तस्य॑ भाजयते॒हनः॑। उ॒श॒तीरि॑व मा॒तरः॑॥

तस्मा॒ऽअर॑ङ्गमाम वो॒ यस्य॒ क्षया॑य॒ जिन्व॑थ। आपो॑ ज॒न य॑था चनः॥

शन्नो देवीरभिष्टय आपो भवन्तु पीतये। शंयोरभिस्रवन्तु नः॥ 

ईशानां वार्याणां क्षयन्ती: चर्षणीनाम्। अपो याचामि भेषजम्॥

अघमर्षणः :

ऋतम् च सत्यम् च अभीद्धात् तपसोऽध्य जायत।

ततो रात्र्यजायत तत: समुद्रो अर्णवः॥

समुद्राद् अर्णवादधि संवत्सरो अजायत।

अहोरात्राणि विदधद् विश्वस्य मिषतो वशी॥

सूर्याचन्द्रमसौ धाता यथा पूर्वमकल्पयत्।

दिवन्च पृथिवीन्च अन्तरिक्षमथो स्वः॥

सूर्यार्घ्य : thrice chanting gayatri।

If timing missed then -

सन्ध्या कालातिक्रमदोष प्रायश्चित्तार्थं चतुर्थार्घ्य प्रदानं करिष्ये

आत्मप्रदक्षिणा :

असावादित्यो ब्रह्म।

फलसमर्पणम् :

"(अनेन प्रात: (सायम्) संध्यावंदनेन श्रीभगवान प्रीत्यर्थम् न मम) - leave water in paatra" -- भगवान्/परमेश्वरः प्रीयतां* 

पुनराचमनम् :

प्राणायाम 

सङ्कल्पः 

ममोपात्त समस्तदुरितक्षयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं प्रातः/सायं संध्या गायत्रीजपमहं करिष्ये

गायत्री आह्वान

आयातु वरदा देवी अक्षरं ब्रह्मसम्मितम्।

गायत्री छन्दसां माता इदं ब्रह्म जुषस्वनः॥

गायत्री शाप विमोचनम्

शाप मुक्ता हि गायत्री चतुर्वर्ग फल प्रदा। 

अशाप मुक्ता गायत्री चतुर्वर्ग फलान्तका॥

ॐ अस्य श्री गायत्री। ब्रह्मशाप विमोचन मन्त्रस्य। ब्रह्मा ऋषिः। गायत्री छन्दः।

भुक्ति मुक्तिप्रदा ब्रह्मशाप विमोचनी गायत्री शक्तिः देवता। ब्रह्म शाप विमोचनार्थे जपे विनियोगः॥

ॐ गायत्री ब्रह्मेत्युपासीत यद्रूपं ब्रह्मविदो विदुः। तां पश्यन्ति धीराः सुमनसां वाचग्रतः।

ॐ वेदान्त नाथाय विद्महे हिरण्यगर्भाय धीमही। तन्नो ब्रह्म प्रचोदयात्।

ॐ गायत्री त्वं ब्रह्म शापात् विमुक्ता भव॥

ॐ अस्य श्री वशिष्ठ शाप विमोचन मन्त्रस्य निग्रह अनुग्रह कर्ता वशिष्ठ ऋषि। 

विश्वोद्भव गायत्री छन्दः। 

वशिष्ठ अनुग्रहिता गायत्री शक्तिः देवता। 

वशिष्ठ शाप विमोचनार्थे जपे विनियोगः॥

ॐ सोहं अर्कमयं ज्योतिरहं शिव आत्म ज्योतिरहं शुक्रः सर्व ज्योतिरसः अस्मि अहं 

योनिमुद्रा में तीन बार गायत्री जप करे

ॐ देवी गायत्री त्वं वशिष्ठ शापात् विमुक्तो भव॥

ॐ अस्य श्री विश्वामित्र शाप विमोचन मन्त्रस्य नूतन सृष्टि कर्ता विश्वामित्र ऋषि।

वाग्देहा गायत्री छन्दः। 

विश्वामित्र अनुग्रहिता गायत्री शक्तिः देवता। 

विश्वामित्र शाप विमोचनार्थे जपे विनियोगः॥ 

ॐ गायत्री भजांयग्नि मुखीं विश्वगर्भां यदुद्भवाः देवाश्चक्रिरे विश्वसृष्टिं तां कल्याणीं इष्टकरीं प्रपद्ये। 

यन्मुखान्निसृतो अखिलवेद गर्भः। 

शाप युक्ता तु गायत्री सफला न कदाचन। 

शापात् उत्तरीत सा तु मुक्ति भुक्ति फल प्रदा

प्रार्थना

ब्रह्मरूपिणी गायत्री दिव्ये सन्ध्ये सरस्वती।

अजरे अमरे चैव ब्रह्मयोने नमोऽस्तुते। 

ब्रह्म शापात् विमुक्ता भव। 

वसिष्ट शापात् विमुक्ता भव।

विश्वामित्र शापात् विमुक्ता भव॥ 

यथाशक्ति गायत्री जप

सावित्री/गायत्रीविसर्जन :

उत्तमे शिखरे देवी भूम्यां पर्वतमूर्धनि।

ब्राह्मणेभ्यो ह्यनुज्ञानं गच्छदेवि यथासुखम्॥

उपस्थानम् :

जातवेदसे सुनवाम सोममरातीयतो निदहाति वेदः ।

स नः पर्षदति दुर्गाणि विश्वा नावेव सिन्धुं दुरितात्यग्निः 

ॐ तच्छं योरावृणीमहे। 

गातुं यज्ञाय। 

गातुं यज्ञपतये। 

दैवी स्वस्ति: अस्तु नः। 

स्वस्ति: मानुषेभ्यः। 

ऊर्ध्वं जिगातु भेषजम्। 

शं नो अस्तु द्विपदे। 

शं चतुष्पदे।

नमो ब्रह्मणे 

नमो अस्त्वग्नये 

नमः पृथिव्यै 

नम ओषधीभ्यः। 

नमो वाचे 

नमो वाचस्पतये 

नमो विष्णवे 

नमो बृहते करोमि।

आत्मप्रदक्षिणा :

ॐ विश्वत: चक्षुरुतविश्वतो मुखो विश्वतोबाहुरुतविश्वतःपात्। 

स बाहुभ्यां धमति सं पतत्रैद्यावा भूमी जनयन्देव एकः।

अभिवादनम् 

फलसमर्पणम्

ॐ तत् सत् ब्रह्मार्पणम् अस्तु...

This is sandhyavandana vidhi.

After this, ishTa devata mantra japa (if given by a guru).

Thereafter PROCEED TO NITYA DEVA POOJA (if performed) or back to routine work.

Approximate time around 15-17 minutes with one praaNaayaama and one maalaa (108 iterations) of gaayatri mantra.